قواعد تنظیم پایان نامه (قسمت دوم)

ادامه ی قواعد تنظیم پایان نامه:

2-2 صفحه‌های اصلی

صفحه‌های اصلی ‏باید به ‏صورت ساده و بدون استفاده از کادر و یا “سرصفحه”ماشین نویسی شود. شماره‌ گذاری صفحه‌های اصلی به‏ صورت اعداد فارسی (۱، ۲، ۳، …) است که باید 1/5cm  بالاتر از پایین صفحه و از دو طرف کاملاً در وسط صفحه قرار گیرد.
در صفحات اصلی طول هر سطر 16cm  و فاصله ی سطرها از یکدیگر یک خط یا یک و نیم خط( ۱ یا 1/5 سانتی متر) در نظر گرفته شود. متن آن با قلم۱۲ یا ۱۴ و تعداد سطرها در هر صفحه بین ۲۰ تا ۲۸ سطر باشد. فاصله ی هر سطر از سمت راست کاغذ 3cm و از سمت چپ2cm باشد و فاصله ی اولین سطر از بالای صفحه 3cm وفاصله ی آخرین سطر از پایین صفحه 2/5cm باشد. سطر اول هر بند ( پاراگراف) باید به اندازه ی1cm تورفتگی داشته باشد.
قلم  استفاده شده در تمامی متن پایان نامه باید یکسان باشد. دانشجویان می‌توانند به دلخواه خود یکی از قلم ‌های معمولی، مانند زر، لوتوس، میترا، نازنین و یا کامپست را انتخاب کنند.

چند تذکر مهم:
•    عنوان و شماره ی هر فصل با قلم ۱۸ زر سیاه در یک صفحه ی جداگانه و با فاصله 11cm از بالای صفحه ماشین نویسی ‌شود. بین عنوان فصل و نوشته‌های فصل، یک سطرخالی وجود دارد. اضافه کردن یک صفحه که منحصراً حاوی عنوان و شماره ی فصل باشد، مانعی ندارد؛ اما توصیه نمی‌شود. در هر حال اگر چنین صفحه‌ای را اضافه کردید، باز هم باید در صفحه ی بعد، عنوان و شماره ی فصل را با شیوه های مذکور بیاورید.
•    برای شماره‌ گذاری عنوانهای یک فصل، از سمت راست ابتدا شماره ی فصل و سپس شماره ی عنوان اصلی فصل آورده ‌شود و بین آنها از یک خط تیره استفاده گردد؛ یعنی به صورت فرمول (۱-۱):
(۱-۱)        (شماره فصل)-(شماره عنوان اصلی)- (عنوان مطلب)

•    عنوانهای اصلی یک فصل با قلم ۱۶ زر سیاه و با رعایت شیوه های شماره‌گذاری نوشته می‌شوند. بین هر عنوان و بند قبل (پاراگراف قبل) ، یک سطر فاصله باشد.
•    در صورت وجود زیرعنوان های فرعی، قاعده ی شماره گذاری به صورت فرمول (۱-۲) تکرار ‌شود. (به نحوه ی شماره گذاری در این آیین نامه دقت کنید.) اصولاً بیشتر از ۴ سطح شماره‌ گذاری در یک پایان نامه توصیه نمی‌شود.
(۱-۲)    (۱-۲-۱) (شماره فصل)- (شماره عنوان اصلی)- (شماره زیرعنوان فرعی۱)-(عنوان  مطلب)
(۱-۲-۲-۱) (شماره فصل)- (شماره عنوان اصلی)- (شماره زیرعنوان فرعی۱)- (شماره زیرعنوان فرعی۲)-(عنوان مطلب)

•    زیرعنوان های فرعی یک فصل بدون توجه به اینکه در چند سطح باشند، با قلم ۱۴ زر سیاه و با رعایت شیوه های شماره‌گذاری نوشته ‌شوند. بین هر زیرعنوان فرعی و بند (پاراگراف) قبل، یک سطر خالی باشد.
•    ممکن است در پایان نامه، بعضی از عنوان های فرعی که احتیاج به شماره گذاری ندارند وجود داشته باشد، این عنوان ها نیز مانند زیرعنوان های فرعی با فونت ۱۴ زر سیاه و با یک سطر فاصله قبل از آن نوشته ‌شوند.

3-  توالی مطالب در یک پایان نامه
توالی صفحات اصلی پایان ‏نامه را می‌توان بر اساس طرح پیشنهادی زیر تنظیم کرد. بدیهی است با توجه به عنوان پایان نامه و شیوه ی نگارش، می‌توانید فصل بندی مناسب را با سلیقه ی خود یا صلاحدید استاد راهنما انتخاب کنید. در هر صورت، باید نظر استاد راهنما در فصل بندی رعایت شود. لازم به تذکر است که وجود مقدمه و فصل نتیجه‌گیری و پیشنهادها و همچنین منابع و مآخذ در هر پایان نامه، ضروری است.
۱-  مقدمه: مقدمه ‏باید شامل بیان واضح و کامل مسأله مورد پژوهش یا هدف مطالعه و تحقیق، بیان دلایل اهمیت موضوع و ارزشیابی آن و مرور کلی اجزا و بخشهای پایان نامه باشد. در طول مقدمه باید سعی شود موضوع تحقیق با زبانی روشن وساده مطالب علمی را مطرح و  خواننده را مجذوب و اهمیت تحقیق را آشکار نماید.
۲-    فصل اول؛ مروری بر منابع علمی: شامل بیان مختصر تاریخچه ی کارها به استناد متون علمی و تحقیقات قبلی انجام شده روی موضوع و وضعیت فعلی آن می ‏باشد.
۳-    فصل دوم؛ روش تحقیق یا عمل و لوازم و نیازهای پایان نامه: شامل ارائه ی فرضیه ها و شرحی درباره ی شیوه ی کار تجربی و توضیح روشها یا وسایل یا نرم ‌افزارهایی که در حین انجام پایان نامه مورد استفاده بوده، می‌باشد.
۴-    فصل سوم؛ اجرا و نتایج پروژه:در این فصل شیوه ی اجرای گام به گام مراحل تا رسیدن به هدف نهایی پایان نامه کاملاً شرح داده می‌شود. همچنین نتایج حاصل در پایان نامه به طور کامل و مشروح بیان می ‏شود.
۵-    فصل چهارم؛ بحث، نتیجه ‏گیری، پیشنهادات: در این فصل نتایج حاصل در پایان نامه مرور شده و درباره ی عملکرد یا کارایی متدها بحث می‌شود. در این فصل باید مزایا و معایب پایان نامه ذکر شده و در حد امکان درباره ی دلایل نتایج به‌دست آمده، استدلال شود. در ادامه، پیشنهادات مؤلف در مورد کارهای آتی در راستای طرح ارایه ‏گردد.
۶-    پیوست‏ها: مطالبی در پیوست قرار می‌گیرد با این که به وجود آنها نیاز است، گنجاندن آنها در متن اصلی باعث از بین رفتن انسجام و پیوستگی مطالب می ‏گردد. هر پیوست به یک موضوع اختصاص می‏ یابد. معمولاً مطالبی که در یک پیوست می‌آید، شامل موارد زیر است:
•    منحنی‏ هایی که به کمک نرم افزارهای مورد استفاده تهیه شده است(در صورتی که تعداد آنها زیاد باشد).
•    جداولی که به آنها استناد شده است (در صورتی که تعداد آنها زیاد باشد).
•    اثبات قضایا.
•    دستورالعمل استفاده از برنامه ی کامپیوتری تهیه شده.
•     لیست برنامه کامپیوتری در صورتی که فهم مطالب بدون آن امکان پذیر نباشد.
•    نمونه خروجی برنامه.
•    نقشه ‏های تهیه شده.
برای نوشتن عنوان پیوست، از شیوه های ذکر شده برای عنوان یک فصل تبعیت کنید.
۷-   منابع و مآخذ: در واقع چگونگی شیوه های ارجاع منابع اعم از  مقالات و کتب علمی نسبتا متنوع می باشد. در هر صورت به منظور یکنواخت سازی  نگارش پایان نامه ها، روش های زیر پیشنهاد میگردد. منابع به ترتیب از شماره ۱ که در متن اصلی داخل قلاب  [  ] شماره گذاری شده، در انتهای پایان نامه  لیست می شوند. منابع صرف نظر از نوع آن ( منابع فارسی و منابع لاتین یا سایت های اینترنتی) در انتهای پایان نامه پس از پیوست ها نوشته شوند. نوشتن منابع از قبیل کتاب و مجلات باید بر اساس شیوه های زیر باشد:
کتب فارسی :
۱- نام خانوادگی نویسنده ۲-نام نویسنده (در صورت وجود چند نویسنده، نامها با «و» از یکدیگر جدا شوند) ۳- نام  و نام خانوادگی مترجم ( در صورت ترجمه بودن)۳- عنوان کتاب به صورت ایرانیک (ایتالیک)۴- نام ناشر  ۵- سال انتشار و شماره صفحاتی که مطلب مورد نظر از آن استخراج شده است
مقاله در مجله های فارسی:
۱-    نام خانوادگی نویسنده ۲- نام نویسنده (در صورت وجود چند نویسنده، نامها با «و» از یکدیگر جدا شوند)۳- عنوان مقاله به صورت ایرانیک (ایتالیک)۴- نام ناشر یا مجله‏ای که مقاله چاپ شده است ۵- سال انتشار و شماره ی مجله ۶- شماره ی صفحات مقاله.

منابع لاتین: 

در مورد منابع لاتین ( مقاله و کتاب) مطابق یکی از شیوه های مرسوم در مجلات لاتین می توان اقدام کرد. به عنوان مثال:

.Johnson, C. R.; Rigau, J. J.  J. Am. Chem. Soc. 1969, 91, 5398

.Oae, S.; Onishi, Y.; Kozuka, S.; Tagaki, W. Bull. Chem. Soc. Jpn. 1966, 39, 364

برای هر منبع، تمامی اطلاعات فوق باید با یک درنگ از یکدیگر جدا شده و همگی پشت سر هم در یک سطر نوشته شوند. در صورتی که جای کافی در یک سطر نباشد، اطلاعات می‌توانند در سطر بعدی هم ادامه یابند. در صورت موجود بودن بیش از یک مرجع با یک شماره میتوان با استفاده از حروف الفبای لاتین آنها را پشت سر هم در  جلوی یک شماره ی مرجع نوشت. نام مجلات بصورت اختصاری و معمول در منابع علمی و ترجیحا ایرانیک(ایتالیک) نگاشته شود.

پایان نامه ها:
۱- نام خانوادگی  ۲- حرف اول نام مولف  ۳-عنوان پایان نامه  ۴- دانشکده  ۵- دانشگاه   ۶- سال انتشار
مجموعه مقالات در کنفرانس ها:
۱- نام خانوادگی نویسنده ۲- حرف اول نام مولف ۳- عنوان مقاله ۴-نام کنفرانس ۵-شماره صفحه کتابچه سمینار ۶- محل کنفرانس ۷- سال برگزاری سمینار یا کنفرانس
برای منابع الکترونیکی، نشانی کامل سایتی که اطلاعات فوق را در خود جای داده است، در یک خط مستقل و از سمت چپ آورده می‌شود. چون ممکن است منابع اینترنتی تغییر کنند، سعی شود از سایتهای معتبر استفاده گردد.

۸- صفحه چکیده انگلیسی : به منظور ثبت چکیده پایان نامه در منابع لاتین و نیاز به ارجاع ان توسط محققان٬ در انتهای پایان نامه حداکثر در یک صفحه آورده شود.

 نکات تکمیلی در نگارش پایان نامه
در ادامه، به توضیحاتی می‌پردازیم که باید در تمام پایان نامه به آنها توجه شود.
1-    نحوه ی صحیح جمله‌بندی فارسی، آیین نگارش و نشانه ‌گذاری فارسی را در تمام پایان‌نامه رعایت کنید. تعدادی از قواعد که مورد استفاده ی  بیشتری دارد به این صورت است:

•    نقطه [.]، درنگ (ویرگول) [،]، نقطه‌ویرگول [؛]، دونقطه [:] و علامت سؤال [؟] و تعجب [!] همیشه به کلمه قبل از خود می‌چسبند؛ اما با کلمه ی بعد از خود دقیقاً یک جای خالی فاصله دارند.

•    بین متن داخل پرانتز ()، کروشه(قلاب) []، گیومه «» و آکولاد(ابرو){} و خود آنها هیچ فاصله‌ای نیست، اما کلمات خارج آنها (منظور همان پرانتز و غیره است) از دو طرف یک جای خالی فاصله دارند.

2-    سعی کنید در صورتی که جمله یا عبارت یا بند (پارگرافی) را که عیناً از یک کتاب نقل می‌کنید، آنرا داخل «گیومه» قرار داده و پس از آن، به کمک یک جفت [کروشه] شماره منبعی را که مطلب از آن نقل شده، را قرار دهید. در هر صورت برای رجوع به یک مرجع، باید شماره ی مرجع را در یک جفت کروشه قرار دهید. منظور از شماره ی مرجع، شماره ترتیبی است که به آن در مراجع اختصاص داده اید.
3-    از نگارش کلمات لاتین در متن پایان نامه خودداری نمایید. معادل لاتین، پس از گذاردن شماره‏ای در بالای معادل فارسی آن کلمه تایپ می‏شود،‌ در زیرنویس  پایین صفحه آورده شود. در هر صفحه، شماره زیر نویس از یک آغاز و به ‏ترتیب افزایش می‏یابد. لازم به توضیح است که اگر پیدا کردن معادل فارسی برای کلمه ه‏ای خاص بسیار مشکل باشد، می‏توان تلفظ لاتین  کلمه را با حروف فارسی نوشته و در زیرنویس اصل کلمه را به لاتین نوشت.حروف مخفف انگلیسی از این قاعده مستثنی هستند.
4-    در صورتی که پایان نامه شامل استفاده و پیاده‏ سازی نرم افزار کامپیوتری باشد، CD پروژه در انتهای پروژه  ضمیمه گردد. (به کمک قرار دادن یک پوشش مناسب و قابل استفاده برای آن).

پایان