نحوه مرور درس‌ها (ماشین‌های الکتریکی 1 و 2: قسمت اول)

یکی از دغدغه­های مهم داوطلبان در روزهای پایانی درس خواندن برای کنکور نحوه مرور درس­ها است. یکی از مهمترین درسهای گرایش قدرت و کنترل، درس ماشین‌های الکتریکی است. این درس شامل 4 فصل عمده است که سعی می‌کنیم نکات مهم و ضروری هر فصل را که باید خوب مرور کنید و تستهای آن را حل کنید را در این مطلب بیان کنیم.

فصل اول: مدارهای مغناطیسی و تبدیل انرژی) از این فصل معمولاً 2 سوال در کنکور مطرح می­شود. نکات بسیار مهم در این فصل شامل محاسبه انرژی در هسته مغناطیسی و فاصله هوایی، نحوه محاسبه اندوکتانس خودی و متقابل، مفاهیم انرژی و کوانرژی، معادله نیرو و انرژی، نحوه تغییرات شارمغناطیسی و جریان در حالتهای AC و DC با تغییر فاصله هوایی و مدارهای تک تحریک و دوتحریک است. مطالب این فصل بسیار زیاد است و یکی از فصلهای بسیار طولانی درس ماشین است. داوطلبانی که تابحال این فصل را نخوانده­اند توصیه می­شود حداقل نحوه محاسبه اندوکتانس متقابل را یاد بگیرند چون احتمال طرح سوال از آن بسیار زیاد است. داوطلبان باید بخوبی تفاوت بین انرژی و کوانرژی و نحوه محاسبه شارپیوندی، جریان و نیرو را با استفاده از آنها یاد بگیرند که بسیار مهم است چون تقریباً هر سال از آن سوال مطرح خواهد شد.

فصل دوم: ماشین‌های DC) یکی از فصلهای بسیار مهم درس ماشین است که اختلاف اصلی در درصدها را رغم می­زند. از این فصل هر سال حداقل 4 سوال مطرح خواهد شد. نکته بسیار مهم حل سوالات این فصل این است که بخوبی شکل و روابط مداری حاکم بر ماشینهای تحریک مستقل، شنت، سری و کمپوند را باید بلد باشید. همچنین دانستن دو رابطه مهم ولتاژ القایی و گشتاور از نان شب هم واجبتر است. ولتاژ القایی با سرعت و میدان رابطه دارد و گشتاور القایی هم با جریان آرمیچر و میدان رابطه دارد. همیشه دو نوع سوال در مورد میدان مطرح است. در بعضی سوالات طرح می­شود که میدان خطی است یعنی رابطه بین شار مغناطیسی و جریان تحریک خطی است و در سوالاتی که می­گوید میدان غیرخطی است یعنی یک رابطه­ای غیرخطی بین شار مغناطیسی و جریان تحریک وجود دارد (مانند سوال 117 کنکور 93). در ادامه سوالات مهمی که ممکن است از هر قسمت مطرح شود را مرور میکنیم:

ماشین تحریک مستقل: از این نوع ماشین کمتر سوال مطرح می­شود معمولاً در این نوع ماشین از رابطه ولتاژ القایی بر حسب شار و سرعت سوال مطرح می شود مانند سوال 120 کنکور 92

ماشین شنت: پر سوال­ترین قسمت ماشین DC، ماشینهای شنت است. از این قسمت مخصوصاً با دادن جدول و یا نمودار بین ولتاژ القایی و جریان تحریک بسیار سوال مطرح می­شود. پیدا کردن مقاومت شنت ضروری‌ترین کاری است که در حل سوالات این ماشین باید انجام داد. در این ماشین همیشه به یاد داشته باشید که تغییر ولتاژ خروجی باعث تغییر جریان تحریک و در نتیجه تغییر ولتاژ القا شده و سرعت موتور خواهد شد. همچنین نحوه پیدا کردن ماکزیمم جریان آرمیچر در نقطه برگشت منحنی خروجی نیز جزوه سوالات مهم کنکور است که سال گذشته از آن سوال مطرح شده بود.

ماشین سری: نکته مهم این نوع ماشینها این است که هر سه جریان تحریک، آرمیچر و خروجی با هم برابرند. سوال پرکاربرد این ماشین این است که یه مقاومت با مقاومت سری موازی می­شود که باعث تغییر جریان تحریک و در نتیجه ولتاژ القایی و سرعت موتور خواهد شد مانند سوال 121 کنکور 91.

ماشین کمپوند: همیشه حداقل یک سوال از این ماشین در کنکور مطرح می­شود. نکته مهم این است که سیم پیچ سری می تواند آمپردور سیم پیچ موازی را زیاد (کمپوند اضافی) یا کم (کمپوند نقصانی) کند. در بسیار از سوالات هدف به دست آوردن تعداد دور سیم پیچ سری است. در این ماشین مفهومی به نام جریان تحریک موثر در کنار جریان تحریک واقعی مطرح می­شود که کلید اصلی حل سوالات این قسمت است. مفهوم جریان تحریک موثر، جریان تحریک در حضور سیم پیچ سری و در حالت کمپوندی است درحالیکه مفهوم جریان تحریک واقعی همان جریان تحریک مدار شنت است.

فصلهای ترانس و ماشین القایی در قسمت بعدی مورد تحلیل قرار خواهند گرفت. داوطلبان عزیز اگر سوالی دارند می‌توانند روی همین مطلب بپرسند و یا در طرح مشاور ثبت نام کرده وتلفنی مشکلات خود در این درس را مطرح کنند.